Με τις εκλογές στην Τουρκία να πλησιάζουν και τις ελληνο – τουρκικές σχέσεις να μην είναι στο καλύτερο επίπεδο, καθότι η γείτονος χώρα θέτει μετ’ επιτάσεως το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, ανοίξαμε μια ακόμη συζήτηση με τον Ευάγγελο Αντώναρο, ζητώντας του την οπτική του. Ταυτόχρονα, στο τέταρτο και τελευταίο τμήμα της συζήτησής μας, ζητήσαμε από τον Ευάγγελο Αντώναρο να μας αναπτύξει την οπτική του για το ζήτημα της «συνεκμετάλλευσης» των υδρογονανθράκων στο Αιγαίο. Παράλληλα, του ζητήσαμε την άποψή του για τα εξοπλιστικά προγράμματα, που διαχρονικά ακολουθεί η χώρας μας. Τέλος, ζητήσαμε την άποψή του για το εάν η Ελλάδα έχει ακόμη περιθώρια να καταστεί ενεργειακός κόμβος με βαθμούς ανεξαρτησίας.
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
* Έρχονται εκλογές στην γειτονική Τουρκία με τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις τεταμένες και τον Ερντογάν να εμφανίζεται ιδιαιτέρως προκλητικός αμφισβητώντας την εθνική κυριαρχία μας στα νησιά του Αιγαίου και ταυτόχρονα ζητά αποστρατιωτικοποίηση των νησιών μας. Δεν θα συζητήσω για την επιχειρησιακή ετοιμότητα των ενόπλων δυνάμεών μας. Αυτή είναι αδιαμφισβήτητη. Όμως, μήπως η επόμενη κυβέρνηση, πρέπει να βάλει μπροστά την ουσιαστική αναβάθμιση της εθνικής αμυντικής βιομηχανίας μας;
Η διαπίστωση που κάνετε στην ερώτησή σας με βρίσκει σύμφωνο. Είναι αλήθεια ότι βρισκόμαστε σε μία συνεχή ένταση, η οποία δεν επηρεάζεται ουσιαστικά από μικρο -χειρονομίες περιστασιακού τύπου, όπως το αυτονόητο ενδιαφέρον και η συμπαράσταση, που δείξαμε για τους καταστρεπτικούς σεισμούς στην Τουρκία. Οι συνεχείς και κατά τη γνώμη μου στρατηγικά κλιμακούμενες διεκδικητικές απαιτήσεις της Τουρκίας παραμένουν αναλλοίωτες. Ασχολούμαι από το 1978 με την Τουρκία. Στην αρχή για 26 χρόνια ως δημοσιογράφος, ‘έπειτα ως κυβερνητικός εκπρόσωπος και ως πολιτικό πρόσωπο. Η Τουρκία ακολουθεί μία συνεχή, συνεπή εξωτερική πολιτική που είναι διεκδικητική, ανατρεπτική και αναθεωρητική απέναντι μας. Η Τουρκία θέτει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών μας, το οποίο για μένα είναι ίσως το πιο επικίνδυνο που έχει προκύψει τα τελευταία 10-15 χρόνια, ζήτημα που άλλαξε και “ωρίμασε” με την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Με την κατά τη γνώμη μου, περισσότερο του δέοντος ανεκτική μας θέση σε αυτό το θέμα – δεν θα ήθελα να υπεισέλθω σε περισσότερες λεπτομέρειες – ανεχτήκαμε να μπει το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών μας στην ατζέντα των ελληνο – τουρκικών διάφορων, τουλάχιστον όπως το βλέπουν οι ξένοι!
Εμείς, από την πλευρά μας, λέμε ότι δεν υπάρχει θέμα αποστρατιωτικοποίησης! Εγώ πιστεύω ότι έτσι πρέπει να είναι! Κάθετα κι αποφασιστικά. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει παραβίαση των συνθηκών. Πιστεύω ότι αυτές είναι διεκδικητικές απαιτήσεις της Τουρκίας. Αλλά, η Τουρκία ακολουθεί με συνέπεια την τακτική του «λέγε – λέγε – κάτι θα μείνει», με αποτέλεσμα αυτό το θέμα όπως και άλλα στα μάτια των ξένων – που διαπιστώνουν ότι υπάρχει μία ηπιότητα από την πλευρά μας μάλλον μία προσπάθεια κυρίως από αυτή την κυβέρνηση να μην δημιουργηθεί περαιτέρω ένταση – να παρερμηνεύεται ως ύπαρξη ενός προβλήματος. Οπότε, οι ξένοι μας λένε «καθίστε και βρείτε τα». Αυτό, όμως, είναι λάθος τεράστιο! Και, βεβαίως, μια μεγάλη παγίδα!
* Πως μπορεί να ανατραπεί αυτό το λάθος;
Θα σας το πω διαφορετικά. Δεν πρέπει να συνομιλούμε με την γειτονική Τουρκία; Δεν πρέπει να υπάρχει ένα κανάλι επικοινωνίας με την γειτονική Τουρκία; Προφανώς και πρέπει να μιλάμε, γιατί είναι γείτονάς μας, ως χώρα έχει έκταση πολύ μεγαλύτερη από την Ελλάδα, πληθυσμό οκταπλάσιο από εμάς και μία αξιοπρόσεκτη πολεμική μηχανή, χωρίς όλα αυτά να σημαίνουν βέβαια ότι πρέπει να έχουμε οιοδήποτε φοβικό σύνδρομο απέναντι της. Το αντίθετο. Πιστεύω ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμες – παρά τις περικοπές που έχουν γίνει – να αντιμετωπίσουν οποιοδήποτε εξωτερικό κίνδυνο προκύψει.
Ασφαλώς, κάνουμε τα διαβήματα που επιβάλλεται! Ενημερώνουμε, ασφαλώς, προς το εξωτερικό, αλλά όταν – κάνουμε το λάθος – να μιλάμε μόνοι μας συνέχεια για διάφορες (στον πληθυντικό!) με την Τουρκία, αποπροσανατολίζεται ο διεθνής διάλογος από την αρχή την οποία έχουν συναποφασίσει και έχουν ακολουθήσει διαχρονικά όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις για τη μία και μοναδική διαφορά μας την Τουρκία! Η μια και μεγάλη διαφορά μας αφορά την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη!
Κι επειδή εγώ είμαι πολύ επιφυλακτικός στα θέματα άσκησης εξωτερικής πολιτικής, εξακολουθώ να μην είμαι ικανοποιημένος από τις διαβεβαιώσεις, που μας έχουν δώσει η σημερινή κυβέρνηση και ο σημερινός πρωθυπουργός, κ. Μητσοτάκης, ότι δεν έχει γίνει καμία συμφωνία, καμία συζήτηση για θέματα που δεν είναι συμβατά με αυτή πολιτική που είπαμε προηγουμένως. Φερ’ ειπείν στην συζήτηση που έκανε ο κ. Μητσοτάκης στον Βόσπορο.
Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι όσο δυσβάστακτο να είναι το κόστος της αμυντικής θωράκισης της χώρας μας, όπως και των αμυντικών δαπανών, είναι απαραίτητο να γίνονται αυτές οι δαπάνες, επειδή για το επόμενο διάστημα θα έχουμε αυτή την ένταση με την Τουρκία. Δεν μπορούμε να έχουμε κενά και ελλείψεις στις ένοπλες δυνάμεις. Και επειδή οι ένοπλες δυνάμεις ταλαιπωρήθηκαν και αυτές από τα μνημόνια και τους εν πολλοίς άδικους όρους που αυτά μας επέβαλαν οι πιστωτές, πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο τα επόμενα χρόνια για να βρίσκονται συνέχεια στην κατάσταση που επιβάλλεται να είναι, λόγω της ύπαρξης ενδεχόμενου εθνικού κινδύνου. Κινδύνου υπαρκτού. Όχι στη φαντασία μας.
* Επομένως, σωστά έπραξε η κυβέρνηση Μητσοτάκη και προχώρησε στην αγορά των πολεμικών αεροσκαφών τύπου Ραφάλ και των φρεγατών τύπου Μπελαρά;
Δεν αμφισβητώ την ανάγκη ύπαρξης σύγχρονου και υπερσύγχρονου υλικού και οπλικών συστημάτων. Εκείνο το οποίο πρέπει να ελέγχεται πάντα, ωστόσο, είναι το κόστος αυτών των οπλικών συστημάτων σε σχέση με το κόστος παρεμφερών οπλικών συστημάτων, σε σχέση με το κόστος της παράδοσης των ίδιων οπλικών συστημάτων προς άλλες χώρες. Μήπως, όπως λέγεται, εμείς τα αγοράσαμε πιο ακριβά; Και κυρίως πρέπει να εξετάζουμε και την χρονική στιγμή που γίνεται η προμήθεια αυτών των οπλικών συστημάτων. Γιατί ξαφνικά ο κ. Μητσοτάκης κάνει αυτές τις μαζικές αγορές; Δεν λέω ότι προηγούμενες κυβερνήσεις το είχαν αμελήσει. Αντιθέτως! Μήπως, όμως, όλα αυτά γίνονται για να ικανοποιηθούν κάποιοι; Και τέλος: Δεν θα πρέπει να υπάρχουν αντισταθμιστικά οφέλη και συνέργειες για την ανάπτυξη της αρκετά παραμελημένης, σχεδόν αναιμικής ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας;
* Όμως, τι πρέπει να γίνει για την αναβάθμιση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας;
Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να παραμελούμε την αναβάθμιση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας τη στιγμή, μάλιστα που η γειτονική Τουρκία σε πάρα πολλούς τομείς από τα drones μέχρι την προμήθεια βλημάτων έχει κάνει αξιοπρόσεκτη πρόοδο. Εμείς ως χώρα είμαστε βέβαια μικρή αγορά. Δεν είναι όμως όλα μόνο θέμα μεγέθους. Δεν υπάρχει λόγος να αφήνουμε αυτούς τους τομείς αναξιοποίητους, τη στιγμή που διαθέτουμε εξαιρετικά εκπαιδευμένους ανθρώπους., θαυμάσιο ανθρώπινο δυναμικό. Συνεπώς, είναι κρίμα να αφήνουμε την ελληνική αμυντική βιομηχανία μας να βρίσκεται εκεί που έχει φτάσει.
* Κατά περιόδους, ανοίγει η συζήτηση για την συνεκμετάλλευση πετρελαίων στο Αιγαίο. Ποια είναι η θέση σας;
Είμαι της θέσης που είχε εκφράσει πάρα πολύ παλιά ο Κωνσταντίνος Καραμανλής! Ασφαλώς και η Τουρκία έχει κάποια συγκεκριμένα δικαιώματα στο Αιγαίο. Αυτό δεν αμφισβητείται! Δεν είμαι της άποψης ότι η Ελλάδα πρέπει να αποκλείσει την Τουρκία από να έχει διόδους στη θάλασσα. Δεν μπορεί, όμως, η Τουρκία να μας συμπεριφέρεται σαν να είναι δικό της το Αιγαίο! Ούτε πρέπει να συμπεριφέρεται η Τουρκία σαν να της ανήκει το μισό Αιγαίο! Ούτε πρέπει να συμπεριφέρεται η Τουρκία σα να έχει τον αποκλειστικό λόγο στο Αιγαίο! Γιατί υπάρχει ο κίνδυνος αν “συμφιλιωθούμε” με αυτή την απαράδεκτη τακτική – κάτι που μου είναι αδιανόητο – να οδηγηθούμε σε μια «φινλανδοποίηση». Τι σημαίνει, με απλά λόγια, αυτός ο όρος; επί δεκαετίες η Φινλανδία δεν μπορούσε να κάνει οτιδήποτε στην εξωτερική και αμυντική της πολιτική χωρίς να έχει την σύμφωνη γνώμη της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε την Τουρκία κυρίαρχη είτε δια της σιωπής, είτε δια της ανοχής, είτε με κάποια συμφωνία-πασπαρτού για το Αιγαίο. Κάτι τέτοιο θα ήταν απαράδεκτο! Συνεπώς, εμένα η λέξη «συνεκμετάλλευση» – ειδικά με τον άμυαλο τρόπο που χρησιμοποιείται εσχάτως – μου χτυπάει καμπανάκια, άρα με βρίσκει αντίθετο!
Εξάλλου, η λέξη «συνεκμετάλλευση» είναι έμπνευση κάποιων που βλέπουν τη συνολική κατάσταση ως τρίτοι, εξωτερικοί παρατηρητές και μας ζητούν να καθίσουμε να τα βρούμε με την Τουρκία. Είναι στην ίδια λογική με το αίτημα των ξένων για την «αποστρατικοποίηση». Και ταυτόχρονα γιατί να ανοίξουμε εμείς ξαφνικά μια συζήτηση για συνεκμετάλλευση;
Εμάς μας ενδιαφέρει να αξιοποιήσουμε τους πόρους, οι οποίοι, αδιαμφισβήτητα, ανήκουν στο δικό μας εύρος κυριαρχίας! Εάν η Τουρκία – χωρίς να αμφισβητήσει αυτό το εύρος της κυριαρχίας μας – σε κάποιο κατοπινό διάστημα και αφού λύσουμε τα άλλα θέματα, θελήσει και αυτή να συμπορευτεί μαζί μας, τότε θα το συζητήσουμε. Εάν εμείς χρησιμοποιούμε την λέξη «συνεκμετάλλευση» άκαιρα και απερίσκεπτα, αυτό συνιστά στα μάτια μου ένδειξη εκούσιας παραχώρησης εθνικής κυριαρχίας, την οποία δεν έχουμε κανένα λόγο να την κάνουμε!
Πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου είπε να πάμε για όλα τα θέματα και όλες τις διαφορές στο δικαστήριο της Χάγης! Αυτό δεν είναι θέση καμίας ελληνικής κυβέρνησης και θέλω να ελπίζω ούτε και της απερχόμενης, δηλαδή ότι θα πάμε όλα τα θέματα στη Χάγη. Εξάλλου, για να εξεταστούν οι διαφορές μας στο δικαστήριο της Χάγης χρειάζεται ένα συνυποσχετικό, δηλαδή δύο χώρες πρέπει να συμφωνήσουν τι θα παραπέμψουν στο δικαστήριο της Χάγης. Εμείς δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να μιλάμε βιαστικά και απερίσκεπτα, όπως δυστυχώς κάνουν ορισμένοι από το χώρο της σημερινής κυβέρνησης. Είναι σαν να λένε στην Τουρκία: «Ελάτε εδώ, σε αυτό το χωράφι να το σκάψουμε μαζί». Γιατί να το σκάψουμε μαζί; Το «χωράφι» αυτό είναι και της Τουρκίας; Όχι! Επίσης, έχουμε λύσει τα νομικά θέματα βάσει των διεθνών κανόνων και του δικαίου της θάλασσας; Όχι! Σε καμία περίπτωση, δεν θέλουμε να πιάσουμε την Τουρκία και να την προκαλέσουμε ασφυξία. Δεν είναι αυτή η πρόθεση μας! Όμως, πρέπει η Τουρκία να μάθει να συμπεριφέρεται ως μια χώρα που και η ίδια σέβεται τους ίδιους κανόνες τους οποίους εμείς σεβόμαστε, τους οποίους η διεθνής κοινότητα σέβεται.
* Βρισκόμαστε εν μέσω ενεργειακής κρίσης. Εσχάτως, η Ρουμανία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας με το Αζερμπαϊτζάν για την αύξηση ροής φυσικού αερίου. Η ελληνική κυβέρνηση, η απελθούσα κυβέρνηση Μητσοτάκη, φαίνεται να πελαγοδρομεί με το θέμα της επάρκειας καυσίμων. Τελικά το όραμα του Κώστα Καραμανλή να γίνει η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος με βαθμούς ανεξαρτησίας, μπορεί στις τωρινές συνθήκες να υλοποιηθεί;
Πιστεύω ότι πράγματι Ελλάδα μπορεί να γίνει ενεργειακός κόμβος! Η χώρα μας έχει άπειρες δυνατότητες στο μέτρο του ρόλο που της αντιστοιχεί. Ως χώρα στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης η Ελλάδα έχει πρόσβαση στην Ανατολική Μεσόγειο, και γεωγραφικά και ιστορικά και πολιτισμικά και οικονομικά. Ως εκ τούτου και με επίγνωση της πραγματικότητας ότι οι ΗΠΑ θέλουν να ελέγχουν αυτές τις ροές στην Ελλάδα πρέπει, ως μια ήρεμη δύναμη, μια σταθερή δημοκρατία και με επίγνωση των δυνατοτήτων μας να φροντίζουμε να είμαστε μέσα στους σχεδιασμούς που γίνονται. Αυτό προσπάθησε να κάνει ο Κώστας Καραμανλής! Βέβαια, τα συμφέροντα από τότε μέχρι σήμερα έχουν μετατοπιστεί. Οι ροές των πρώτων υλών έχουν αλλάξει. Η απομόνωση της Ρωσίας που φαίνεται να διαρκεί -γιατί έχουν περάσει ήδη 15 μήνες από την εισβολή στην Ουκρανία- δημιουργεί καινούργια δεδομένα. Οι στενές σχέσεις της Τουρκίας με το Αζερμπαϊτζάν οδηγούν στην διαμόρφωση ενός νέου πεδίου. Δεν πρέπει, όμως, εμείς ως Ελλάδα να μένουμε προσκολλημένοι σε παλιές αντιλήψεις, από τις οποίες φαίνεται να μην μπορεί να αποκολληθεί η απερχόμενη κυβέρνηση. Χρειάζονται δυναμισμός, εφευρετικότητα, ευελιξία κι επιμονή στην άσκηση πολιτικής. Πρέπει να αποδείξουμε όχι στα λόγια αλλά στη πράξη ότι ως χώρα διαθέτουμε αυτές τις ικανότητες.
Discussion about this post