Την ώρα που η τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου δείχνει ότι δεν πρόκειται να μειωθεί και το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος πλήττει, τα τελευταία χρόνια, χιλιάδες νοικοκυριά ανά την Ε.Ε., η Επιτροπή των Περιφερειών θέτει το ζήτημα ψηλά στην ατζέντα και αναζητά λύσεις ανάσχεση της ενεργειακής κρίσης. Ταυτόχρονα, έντονη είναι η ανησυχία για το κόστος των μέτρων και παρεμβάσεων που οδηγούν στην στροφή στις εναλλακτικές μορφές ενέργειες, σε συμμόρφωση με την Πράσινη Συμφωνία, πράγμα που όμως δεν μπορεί να γίνει από την μια στιγμή στην άλλη. Όμως, σε αυτό ζοφερό σκηνικό, υπάρχουν λύσεις, οι οποίες έρχονται από το νησί της Χάλκης, το Πόρτο της Πορτογαλίας και την Καστίλη της Λεόν στην Ισπανία.
Η αποτίμηση της Επιτροπής των Περιφερειών – του ευρωπαϊκού αυτοδιοικητικού οργάνου όπου εκπροσωπούνται όλοι οι Δήμοι και οι Περιφέρειας των 27 κρατών – μελών – για τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης που επηρεάζει χιλιάδες νοικοκυριά ανά την Ε.Ε., λαμβάνει υπ’ όψιν την εντεινόμενη κρίση που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρνει εκτόξευση στις τιμές ενέργειας. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή των Περιφερειών λαμβάνει υπ’ όψιν την οικονομική κρίση και την εκρηκτική άνοδο του πληθωρισμού, που επηρέασε από χιλιάδες νοικοκυριά, οδηγώντας τα στην ενεργειακή φτώχεια, χωρίς να λαμβάνονται επαρκή μέτρα από τα κράτη – μέλη της Ε.Ε..
Να σημειωθεί ότι μεταξύ 2019 και 2022, το μέσο κόστος των ενεργειακών δαπανών σε έναν προϋπολογισμό των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά περισσότερο από το 1/3 και σχεδόν διπλασιάστηκε σε ορισμένα κράτη μέλη της Ε.Ε.. «Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν κατά 35% το τελευταίο έτος και οι πρόσφατες εκτιμήσεις εκτιμούν ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά θα πρέπει να πληρώσουν τουλάχιστον το 25% των συνολικών δαπανών τους σε λογαριασμούς ενέργειας», επισημαίνει στην έκθεσή της η Επιτροπή των Περιφερειών.
Μόνον για το 2022, καταγράφηκε ότι περί τους 40 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ (9,3% του πληθυσμού) δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν τα σπίτια τους επαρκώς ζεστά. Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι «η ενεργειακή κρίση, που επιδεινώθηκε από τον πόλεμο, εκθέτει όλο και περισσότερο πληθυσμό στον κίνδυνο την αύξηση της ενεργειακής φτώχειας, με συνέπεια οι τοπικές οικονομίες να πλήττονται σε μεγάλο βαθμό, με πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να αναγκάζονται να μειώσουν τις δραστηριότητες και το εργατικό δυναμικό τους».
Εκρηκτική ζήτηση σε συσκευές με αντλίες θερμότητας
Μπορεί η στροφή των καταναλωτών για να καλύψουν τις ανάγκες θέρμανσης το 2022 να ήταν οι αντλίες θερμότητας, δηλαδή κλιματιστικά και λοιπά θερμαντικά σώματα, αλλά υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα στις πόλεις του ευρωπαϊκού χώρου για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.
Να σημειωθεί μόνον ότι τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022, στην Πολωνία η αγορά αντλιών θερμότητας αυξήθηκε κατά 121% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επίσης, το 2022, οι πωλήσεις αντλιών θερμότητας αυξήθηκαν κατά 53% σε ετήσια βάση στη Γερμανία. Με συντηρητικές παραδοχές, εκτιμάται ότι η ανάπτυξη μόνο των αντλιών θερμότητας θα μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ το 2023 κατά 20 TWh. Η εκτίμηση, μάλιστα, είναι ότι το 2023 εξακολουθεί να είναι ένα έτος προσαρμογής στη νέα γεωπολιτική της αγοράς ενέργειας.
Ενεργειακή αυτονομία στο νησί της Χάλκης
Όμως, μπροστά σε αυτό το ζοφερό σκηνικό, υπάρχουν ελπιδοφόρα παραδείγματα στην κατεύθυνση της ενεργειακής αυτονομίας με την Αυτοδιοίκηση να μπαίνει μπροστά και δίνει ελπίδα για την ανάσχεση της ενεργειακής κρίσης.
Το νησί της Χάλκης πέρασε τον σκόπελο της ενεργειακής κρίσης και πέρασε στο μοντέλο της πράσινης και αυτόνομης ενέργειας. Είναι πλέον το πρώτο νησί που θα αποτελέσει μέρος του έργου GR-Eco Islands με παρεμβάσεις που προέκυψαν μετά την σύμπραξη ελληνικών και γαλλικών εταιρειών, υπό τον συντονισμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και με τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, με στόχο τη μετατροπή των ελληνικών νησιών σε μοντέλα πράσινης οικονομίας, ενεργειακής αυτονομίας, ψηφιακής καινοτομίας και οικολογικής κινητικότητας.
Το έργο στο νησί της Χάλκης περιλαμβάνει διάφορες δράσεις όπως η αυξημένη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η δημιουργία ψηφιακών υποδομών, η προώθηση της ενεργειακής απόδοσης, η βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων, η ηλεκτροκίνηση και ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών, και ο πράσινος μετασχηματισμός της γεωργίας και του τουρισμού.
Έτσι, λοιπόν, η Χάλκη είναι η πρώτη τοπική ενεργειακή κοινότητα που κατέχει και εκμεταλλεύεται φωτοβολταϊκό σταθμό σε μη διασυνδεδεμένο ελληνικό νησί. Οι κάτοικοι, οι επιχειρήσεις και ο Δήμος Χάλκης θα επωφεληθούν από τη μείωση των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος κατά 55%, την ετήσια εξοικονόμηση 180.000 – 250.000 ευρώ, την ενεργειακή αυτάρκεια και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 1.800 τόνους ετησίως.
Εξοικονόμηση ενέργειας στο Πόρτο της Πορτογαλίας
Στο Πόρτο της Πορτογαλίας, η AdePorto, η Πορτογαλική Υπηρεσία Ενέργειας, συντόνισε ένα έργο ανακαίνισης 3.000 κατοικιών αξιοποιώντας χρηματοδοτικά εργαλεία για την στήριξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Το έργο επικεντρώνεται σε υφιστάμενα οικογενειακά κτίρια, ιδίως σε κοινωνικές κατοικίες και κατοικίες χαμηλού εισοδήματος, τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές. Κύριος στόχος της Πορτογαλικής Υπηρεσίας Ενέργειας είναι να διαθέτει 3.000 ανακαινισμένες κατοικίες και 12 MW φωτοβολταϊκής δυναμικότητας μέχρι το τέλος του έργου.
Ισπανία: Επιδότηση για φωτοβολταϊκά σε κτήρια
Στην Ισπανία και στην περιφέρεια της Καστίλης της Λεόν (Castilla y León), η αρμόδια υπηρεσία παροχής ενέργειας έχει σχεδιάσει και θέσει σε εφαρμογή μια σειρά μέτρων, από τα φωτοβολταϊκά έως τις εκστρατείες ραδιοεπικοινωνίας, ώστε να καταστεί δυνατή η λήψη μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας και αποδοτικότητας που στηρίζουν τους πολίτες της Καστίλης για την αντιμετώπιση της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης. Η περιφερειακή υπηρεσία ενέργειας, EREN, αξιοποιεί ήδη 80 εκατ. ευρώ μέρος των οποίων προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Τον Ιανουάριο του 2022 δρομολογήθηκε το πρώτο πρόγραμμα επιδοτήσεων με προϋπολογισμό 71,8 εκατ. ευρώ με στόχο την προώθηση επενδύσεων στην αυτοκατανάλωση και αποθήκευση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την υλοποίηση εγκαταστάσεων θερμικής ενέργειας στον οικιστικό τομέα. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 340 εκατ. ευρώ. Το δεύτερο πρόγραμμα επιδότησης με προϋπολογισμό 8,2 εκατ. ευρώ προωθεί επενδύσεις στην εφαρμογή θερμικών συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε τομείς άλλους από τον οικιστικό τομέα.
Οι προκλήσεις για την Πράσινη Συμφωνία παραμένουν!
Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή των Περιφερειών αναγνωρίζει ότι ως «σημαντικό» τον αντίκτυπο της ενεργειακής κρίσης, ενώ έχει καταγράψει ότι «παρά την αύξηση των τιμών της ενέργειας και τον υψηλό πληθωρισμό, οι τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις συνέχισαν να παρέχουν βασικές υπηρεσίες σε 90.000 πόλεις και χωριά της Ευρώπης, 900 πόλεις και 280 περιφέρειες».
Αναγνωρίζοντας τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από την Πράσινη Συμφωνία, η Επιτροπή των Περιφερειών υπογραμμίζει ότι «για να επιταχυνθεί περαιτέρω η μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, οι πόλεις και οι περιφέρειες πρέπει να συμμετέχουν στις εν εξελίξει ενεργειακές μεταρρυθμίσεις για να εξασφαλιστούν στρατηγικές επενδύσεις». «Με τη δημιουργία συνεργειών μεταξύ των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, τα έργα βιώσιμης ενέργειας μπορούν να επιταχυνθούν σε τοπικό επίπεδο. Μόνο τότε θα επιτευχθεί μια πραγματική Ενεργειακή και Κλιματική Ένωση», τονίζει η Επιτροπή των Περιφερειών.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ανάγκη για υλοποίηση της πράσινης συμφωνίας της ΕΕ και του προγράμματος REPowerEU, η Επιτροπή των Περιφερειών τονίζει ότι «πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα και παρεμβάσεις με πιο ολοκληρωμένο τρόπο, που θα δίνουν προτεραιότητα στην καινοτομία και την αποδοτικότητα στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, χωρίς να αφήνει καμία πόλη ή περιφέρεια στο περιθώριο».
Discussion about this post