Τα καταπράσινα τροπικά δάση της επαρχίας της Δυτικής Ιάβας στην Ινδονησία φιλοξενούν ένα ξεχωριστό είδος πιθήκου που παίζει βασικό ρόλο στην αναγέννηση της δασικής βλάστησης με τη διασπορά των σπόρων. Χαρακτηρίζεται από τη χνουδωτή γκρίζα γούνα του και τα μακριά του χέρια, ο ασημένιος γίββων είναι ενδημικός σε αυτή την περιοχή και περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ψηλά στον θόλο του δάσους. Επίσης, κινδυνεύει με εξαφάνιση, με λιγότερα από 2.500 άτομα να εκτιμάται ότι έχουν απομείνει στη φύση.
Ένα μεγάλο μέρος της προσπάθειας για τη διάσωσή τους επικεντρώνεται στο Εθνικό Πάρκο Mount Halimun Salak στη Δυτική Ιάβα, μια περιοχή διατήρησης περίπου 400 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου κυριαρχούν δύο ηφαίστεια που καλύπτονται από ομίχλη, το Halimun, που μεταφράζεται κυριολεκτικά ως ομίχλη στην τοπική γλώσσα Sundanese, και το Salak.
Το πάρκο, που ιδρύθηκε το 1992, έχει χαρακτηριστεί ως μικτής χρήσης, οπότε εκτός από το να προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον για απειλούμενα ζώα όπως ο ασημένιος γίββων, ο αετός της Ιάβας και η λεοπάρδαλη της Ιάβας, προωθεί τη βιώσιμη αγροδασοκομία και τον οικοτουρισμό. Η περιοχή φιλοξενεί επίσης τους Kasepuhan, μια αυτόχθονη κοινότητα της Sundanese, η επιβίωση των οποίων εξαρτάται από τη γη, ιδίως από την καλλιέργεια ρυζιού.
Διαθέτοντας τα μεγαλύτερα αποθέματα γεωθερμίας στον κόσμο
Ωστόσο, η ιστορία αρχίζει βαθιά κάτω από την επιφάνεια του πάρκου, όπου βρίσκεται μια τεράστια δεξαμενή ανανεώσιμης ενέργειας που περιμένει να αξιοποιηθεί. Η ενέργεια αυτή είναι γεωθερμική και η Ινδονησία εκτιμάται ότι διαθέτει τα μεγαλύτερα δυνητικά αποθέματα στον κόσμο.
Η γεωθερμική ενέργεια αξιοποιεί τη θερμότητα από τον πυρήνα της Γης. Συνήθως βρίσκεται σε τεκτονικά ενεργές περιοχές – όπως η Δυτική Ιάβα – όπου θερμαινόμενο νερό ή ατμός συλλέγεται σε υπόγειες δεξαμενές. Χρησιμοποιούνται πηγάδια για τη διάνοιξη γεωτρήσεων σε αυτές τις δεξαμενές – μερικές φορές σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων – για να φέρουν τον ατμό ή το νερό στην επιφάνεια, όπου μπορεί να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια ή να χρησιμοποιηθεί για θέρμανση και ψύξη.
Παρότι η Ινδονησία έχει αξιοποιήσει λιγότερο του 5% της γεωθερμικής δυναμικότητας της, εντούτοις πρόκειται για έναν πόρο που έχει τη δυνατότητα να επιταχύνει την απομάκρυνση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα, όπως ο άνθρακας, και να αυξήσει την ενεργειακή της ασφάλεια.
Καθαρή και ανεξάντλητη ενέργεια
Μπορεί όμως αυτή η καθαρή ενεργειακή γενναιοδωρία να εξορύσσεται αποτελεσματικά χωρίς να διαταράσσεται η ευαίσθητη οικολογική ισορροπία σε περιοχές όπως το Εθνικό Πάρκο Mount Halimun Salak;
Η γεωθερμική ενέργεια είναι εγγενώς καθαρή, ανεξάντλητη και η διαδικασία εξόρυξης έχει περιορισμένο αποτύπωμα στο έδαφος. Ωστόσο, η ανάπτυξη του κλάδου έχει επηρεαστεί από αρνητικές συγκρίσεις με άλλες εξορυκτικές δραστηριότητες, ρυθμιστικά εμπόδια για την ανάπτυξη της γεωθερμίας σε δημόσιες εκτάσεις και ανησυχίες για το υψηλό κόστος των γεωτρήσεων.
Σε αντίθεση με την ενέργεια από άνθρακα, η οποία χρησιμοποιεί ανοικτή εξόρυξη και έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην επιφάνεια, η εξόρυξη γεωθερμικής ενέργειας λειτουργεί ως σύστημα κλειστού κυκλώματος. Αυτό περιλαμβάνει την ανόρυξη γεωτρήσεων στη γη και την άντληση νερού μέσω αυτών για την εξαγωγή της φυσικής θερμότητας από το έδαφος. Το θερμαινόμενο υγρό επιστρέφει στη συνέχεια κάτω από το έδαφος, ολοκληρώνοντας έτσι τον κύκλο. Αυτό όχι μόνο παράγει 99% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από ό,τι τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, αλλά ελαχιστοποιεί και κάθε διαταραχή στην επιφάνεια.
«Κάθε ενεργειακό έργο έχει αναπόφευκτα συνέπειες», δήλωσε ο καθηγητής Δρ Ir. Lilik Budi Prasetyo του Τμήματος Διατήρησης Δασικών Πόρων και Οικοτουρισμού του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Bogor στην Ινδονησία. «Αλλά η σύγκριση της γεωθερμίας με την εξόρυξη αποκαλύπτει μια έντονη διαφορά», προσθέτει. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι: «Η εξόρυξη είναι εκτεταμένη, ενώ η ανάπτυξη της γεωθερμίας είναι χωρικά προσδιορισμένη και περιλαμβάνει μικρότερης κλίμακας κατασκευή δρόμων και γεωτρήσεων. Ενώ υπάρχουν αναμφίβολα κάποιες επιπτώσεις, πιστεύω ότι είναι σχετικά ελάχιστες και μπορούν να μετριαστούν σε σύγκριση με την εκμετάλλευση πετρελαίου ή άνθρακα».
Να σημειωθεί ότι η βιομηχανία ελπίζει να μειώσει το κόστος της γεωθερμικής ενέργειας μέσω οικονομιών κλίμακας, φθηνότερων και πιο ισχυρών τεχνολογιών γεώτρησης και καλύτερων τεχνικών εξερεύνησης. Για παράδειγμα, η πρωτοβουλία EarthShots στις Ηνωμένες Πολιτείες στοχεύει στη μείωση του κόστους της γεωθερμικής ενέργειας επόμενης γενιάς κατά 90% σε 45 δολάρια/μεγαβάτ (MWh) έως το 2035. Η πρωτοβουλία EarthShots δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Ενέργειας για να επιταχύνει τις εξελίξεις στις τεχνολογίες καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο.
Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων, μεγιστοποίηση των οφελών
Το 1994, η γεωθερμική μονάδα Salak τέθηκε σε λειτουργία μετά από μια σειρά αξιολογήσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην περιοχή. Ως αποτέλεσμα, οι κατασκευαστές του εργοστασίου – η Unocal Geothermal of Indonesia (UGI) και η Pertamina – δεσμεύτηκαν να ελαχιστοποιήσουν τις εκχερσώσεις γης για τις επιφανειακές εγκαταστάσεις, να αναδασώσουν μια έκταση διπλάσια από εκείνη που χρησιμοποιείται για τις γεωθερμικές δραστηριότητες και να παρακολουθούν τακτικά τα επίπεδα των εκπομπών.
Τα έργα της τοπικής κοινότητας αναπτύχθηκαν επίσης με βάση τρία κριτήρια: να βελτιώσουν άμεσα τη δημόσια υγεία, την εκπαίδευση και το τοπικό περιβάλλον- να ενθαρρύνουν την αυτοβοήθεια και τη συμμετοχή της κοινότητας- και να δημιουργήσουν θετική ευαισθητοποίηση για τη γεωθερμική ενέργεια και τη συμβολή της στην τοπική οικονομία. Αυτό επέτρεψε την άνθηση τόσο του εργοστασίου όσο και του πάρκου.
«Η γεωθερμική ενέργεια είναι μια κλιμακούμενη εναλλακτική λύση έναντι του άνθρακα, με σημαντικά μικρότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, γεγονός που την καθιστά φιλική προς το περιβάλλον και συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής», τόνισε η Hendra Tan, διευθύνουσα σύμβουλος της Star Energy Geothermal.
Το Salak, το οποίο λειτουργεί από την Star Energy Geothermal, τον βραχίονα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της Barito Renewables – η οποία έγινε πρόσφατα ο δεύτερος παραγωγός γεωθερμίας που εισήχθη στο χρηματιστήριο της Ινδονησίας – και της Barito Pacific Group, έχει εγκατεστημένη ισχύ 886 μεγαβάτ (MW) και παρέχει καθαρή ενέργεια σε περίπου δύο εκατομμύρια νοικοκυριά σε ολόκληρη την Ιάβα.
Παράλληλα, το εθνικό πάρκο έχει επωφεληθεί από μια σειρά βασικών έργων διατήρησης, όπως η πρωτοβουλία «Πράσινος Διάδρομος» – η οποία περιλαμβάνει την αποκατάσταση ενός «διαδρόμου άγριας ζωής» που συνδέει τα τροπικά δάση του όρους Χαλιμούν και του όρους Σαλάκ – και το «Μάτι στο Δάσος», το οποίο περιλαμβάνει την τοποθέτηση κρυφών παγίδων με κάμερες για την παρακολούθηση των προστατευόμενων ειδών και της συνολικής βιοποικιλότητας.
Χωρίς να απειλείται η πανίδα
«Η συνεργασία μας με την Star Energy Geothermal αποσκοπεί στη διατήρηση του οικοσυστήματος και της χλωρίδας και της πανίδας», δήλωσε ο Irzal Azhar, επικεφαλής του Εθνικού Πάρκου «Mount Halimun Salak». Παράλληλα, αυτό αποτυπώνεται και στις εμφανίσεις των ζώων. Έτσι, οι εμφανίσεις του ασημένιου γίββωνα αυξήθηκαν από έξι το 2018 σε 14 το 2022. Οι εμφανίσεις της λεοπάρδαλης της Ιάβας αυξήθηκαν από οκτώ σε 15 για την ίδια περίοδο, ενώ ο γερακοαετός της Ιάβας εντοπίστηκε 16 φορές το 2022, σε σύγκριση με εννέα εμφανίσεις το 2018.
«Η συνεργασία της Star Energy Geothermal με το εθνικό πάρκο ξεκίνησε το 2017», δήλωσε ο Azhar. «Από τότε, έχουμε δει κάποια σημαντικά οφέλη όσον αφορά την αυξημένη προστασία των δασών και της άγριας ζωής, καθώς και έργα που επικεντρώνονται στη βελτίωση των οικοτόπων και την παρακολούθηση της γύρω χλωρίδας και πανίδας», υπογράμμισε.
Φέτος, μια λεοπάρδαλη της Ιάβας απελευθερώθηκε στην άγρια φύση γύρω από την περιοχή του γεωθερμικού σταθμού της Star Energy σε ένα συντονισμένο σχέδιο με το Εθνικό Πάρκο. Ονομάστηκε Wahyu και αποκαταστάθηκε σε κέντρο διάσωσης αφού βρέθηκε υποσιτισμένη και αφυδατωμένη.
Ενισχύοντας την τοπική οικονομία
Εν τω μεταξύ, τα προγράμματα ανάπτυξης της κοινότητας επικεντρώθηκαν στην αλλαγή συμπεριφοράς του τοπικού πληθυσμού, μετατρέποντάς τον σε προστάτη του δάσους και όχι σε καταπατητή. Αυτό περιελάμβανε δραστηριότητες που δημιουργούσαν εισόδημα, όπως η δενδροφύτευση και ο οικοτουρισμός, καθώς και τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού κέντρου για να διδάξει τους ανθρώπους για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
«Παρόλο που μπορεί να μην είναι άψογη, οι γεωθερμικές δραστηριότητες αποφεύγουν τον κατακερματισμό, την απομόνωση και την καταστροφή των οικοτόπων που παρατηρείται στα ορυχεία», δήλωσε ο καθηγητής Lilik του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Bogor.
Μοντέλο για ένα καθαρό ενεργειακό μέλλον
Η επιτυχία του Salak είναι ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από την επιθυμία της ινδονησιακής κυβέρνησης να επεκτείνει τον γεωθερμικό της τομέα – μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής του προέδρου Joko Widodo για την απόκτηση σχεδόν του ενός τετάρτου της ενέργειάς της από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2025.
Σύμφωνα με το Γενικό Σχέδιο για την Εθνική Ενέργεια (RUEN), η Ινδονησία σχεδιάζει να παράγει περισσότερες από 7 GWh γεωθερμικής ενέργειας έως το 2025 – κάτι που θα απαιτούσε επενδύσεις ύψους 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων – και περισσότερες από 9 GWh έως το 2035.
«Η γεωθερμική ενέργεια είναι μια κλιμακούμενη εναλλακτική λύση έναντι του άνθρακα, με σημαντικά μικρότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, γεγονός που την καθιστά φιλική προς το περιβάλλον και συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο Hendra Tan, διευθύνων σύμβουλος της Star Energy Geothermal.
«Έχει επίσης πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πρώτον, είναι αξιόπιστη- μπορεί να λειτουργεί στο 95-99% όλο το χρόνο. Δεύτερον, δεν εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες. Και τρίτον, οι γεωθερμικές μονάδες είναι συμπαγείς, οπότε έχουν ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον», τονίζει ο Hendra Tan.
Με την κατάλληλη ανάπτυξη και διαχείριση, η γεωθερμική ενέργεια θα μπορούσε να είναι μετασχηματιστική για το τέταρτο πολυπληθέστερο έθνος του κόσμου και τις φιλοδοξίες του για μηδενική κατανάλωση ενέργειας – καθώς και για την αποικία των ασημένιων γίββων στη Δυτική Ιάβα.
Πηγή/ Φωτογραφίες: Bloomberg
Discussion about this post