Αυστηρές συστάσεις για την τήρηση της νομιμότητας και της διαφάνειας προς την κυβέρνηση και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης απευθύνει η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) αναφορικά με τους διαγωνισμούς του Δημοσίου για αναθέσεις έργων, υπηρεσιών και προμηθειών προς ιδιώτες, εν μέσω των έκτακτων συνθηκών που έχει προκαλέσει η αναγκαιότητα αντιμετώπισης του κορωνοΐου. Η επιστολή της ΕΑΑΔΗΣΥ έρχεται σε συνέχεια της κατευθυντήριας ανακοίνωσης της Κομισιόν και απευθύνεται σε όλα τα υπουργεία, τα τμήματα προμηθειών του Δημοσίου, την γενική γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ του υπουργείου Ανάπτυξης, τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους αλλά και όλες τις Ανεξάρτητες Αρχές.
Η κολυμβήθρα του Σιλωάμ…
Συγκεκριμένα, η ΕΑΑΔΗΣΥ εντοπίζει μεγάλη σύγχυση από το περιεχόμενο των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), που επιτρέπουν που αποκλίσεις από την εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας για δημόσιες συμβάσεις. Υπενθυμίζουμε ότι η «Αυγή» με σχετικό της ρεπορτάζ είχε επισημάνει έγκαιρα αυτό το πρόβλημα, ιδίως στις συμβάσεις που συνάπτουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες με ιδιώτες, διαβλέποντας ότι «οι ΠΝΠ εξελίσσονται σε κολυμβήθρα του Σιλωάμ για απευθείας αναθέσεις».
Εξάλλου, παρατηρείται ότι από την στιγμή που η ελληνική έννομη τάξη έχει υπαχθεί αποκλειστικά στο καθεστώς των ΠΝΠ, η έννοια της διαφάνειας έχει υποχωρήσει σημαντικά και σε αρκετές περιπτώσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας εντοπίζονται σκιές, οι οποίες υποσκάπτουν κάθε έννοια νομιμότητας.
Τα μέτρα και τα σταθμά…
Σε αυτό το πνεύμα, λοιπόν, η ΕΑΑΔΗΣΥ παρότι αναγνωρίζει αφ’ ενός τις «σοβαρές δυσχέρειες» στις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, εξαιτίας του αρτηριοσκληρωτικού γραφειοκρατικού πλέγματος που διατρέχει την Δημόσια Διοίκηση, αφ’ ετέρου «τις παρούσες εξαιρετικές και επείγουσες περιστάσεις, όπου απαιτούνται άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης», δεν παραλείπει να επικαλεστεί τις οδηγίες της Κομισιόν. Σε αυτές τις οδηγίες γίνεται ρητή αναφορά στο τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται και ποιες είναι οι ευέλικτες δυνατότητες με βάση θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε. για τις δημόσιες συμβάσεις όσον αφορά την αγορά αγαθών, υπηρεσιών και έργων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κρίσης, που σχετίζεται με τον κορωνοΐο.
Πότε επιτρέπονται οι κατεπείγουσες διαδικασίες
Παράλληλα, η ΕΑΑΔΗΣΥ έχοντας εντοπίσει ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις διαγωνισμών, όπου οι αναθέτουσες αρχές (Δημόσιο ή ΟΤΑ) επιλέγουν να κάνουν χρήση των επισπευσμένων διαδικασιών, τονίζει ότι αυτό πρέπει να γίνεται μόνον «στο μέτρο που είναι απολύτως αναγκαίο». Η ΕΑΑΔΗΣΥ υπογραμμίζει, μάλιστα, πως οι κατεπείγουσες διαδικασίες πρέπει σωρευτικά να αιτιολογούνται με την προϋπόθεση ότι «η αναθέτουσα αρχή δεν θα μπορούσε να προβλέψει την έκτακτη ανάγκη» και γιαυτό «δεν είναι δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές ή ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση». Όπως υπογραμμίζει η ΕΑΑΔΗΣΥ αυτό ισχύει σε όλες τις διαγωνιστικές διαδικασίες και δεν μπορεί να παρακαμφθεί.
«Ακυρώστε τις παράνομες αναθέσεις!»
Ως εκ τούτου, η ΕΑΑΔΗΣΥ υποστηρίζει ότι είναι παράνομοι διαγωνισμοί, αλλά και οι αναθέσεις που είναι σε εξέλιξη ή έχουν ολοκληρωθεί, εν μέσω πανδημίας, με αντικείμενο, όμως, που δεν σχετίζεται με την αντιμετώπισης της πανδημίας. Επισημαίνει, δηλαδή, ότι οι αναθέσεις πρέπει να γίνονται αποκλειστικά για την αντιμετώπιση του κορωνοϊου και μόνον ως προς αυτήν επιτρέπονται οι δαπάνες, οι οποίες σχετίζονται άμεσα και αποκλειστικά με την προστασία της υγείας των πολιτών! Η ΕΑΑΔΗΣΥ ζητά ακόμη και την παράταση των διαγωνιστικών διαδικασιών ή και την ακύρωση των αναθέσεων για περιπτώσεις που δεν σχετίζονται άμεσα και αποκλειστικά με την αντιμετώπιση του κορωνοϊου!
Οι προθεσμίες των διαγωνισμών
Να σημειωθεί ότι με βάση το νόμο 4412/2016 για την ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία οι ελάχιστες κανονικές προθεσμίες για να υποβάλουν οι ενδιαφερόμενοι την προσφορά τους είναι 35 ημέρες, ενώ οι ελάχιστες συντομευμένες προθεσμίες είναι 15 ημέρες. Για την κλειστή διαγωνιστική διαδικασία οι ελάχιστες κανονικές προθεσμίες για την δήλωση συμμετοχής είναι 30 ημέρες και η συντομευμένη προθεσμία είναι 15 ημέρες. Τέλος, για το επόμενο βήμα της κλειστής διαγωνιστικής διαδικασίας που αφορά στην υποβολή προσφορών, η ελάχιστη κανονική προθεσμία είναι 30 ημέρες και η ελάχιστη συντομευμένη προθεσμία είναι 10 ημέρες.
Νομιμότητα και διαφάνεια
Βέβαια, όπως επισημαίνει η ΕΑΑΔΗΣΥ «η χρήση της ‘επισπευσμένης’ ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας πρέπει συνάδει με τις θεμελιώδεις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας και διασφαλίζει την ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού ακόμη και σε επείγουσες καταστάσεις, όπως είναι πολλές από εκείνες που καλούνται να διαχειριστούν οι αναθέτουσες αρχές, στο πλαίσιο της παρούσας υγειονομικής κρίσης».
Επί του πρακτέου, όμως, και με επίκληση της υγειονομικής κρίσης, ακόμη και αυτή η διαδικασία καταστρατηγείται, υπονομεύοντας όχι μόνον την νομιμότητα, αλλά και την διαφάνεια της διαχείρισης δημόσιου και κοινοτικού χρήματος, σε περίοδο που η ανεργία και η φτώχεια μαστίζει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στο Δημόσιο και στους ΟΤΑ που οι διοικούντες κάνουν χρήση των κατεπειγουσών διατάξεων του νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις, προκειμένου να αναθέσουν την αγορά προμηθειών, υπηρεσιών, ακόμη και μεγάλων έργων σε φίλους και κολλητούς προμηθευτές ή εργολάβους. Κι αυτό γίνεται ενώ οι πολίτες έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στους δέκτες της τηλεόρασης, που σπέρνουν σε πολλές περιπτώσεις τον πανικό, αναφορικά με τον κορωνοΐο.
Τα τρωτά σημεία του νομοθέτη
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΑΑΔΗΣΥ στέλνει αυστηρό μήνυμα, επισημαίνοντας την απαίτηση οι δημόσιες συμβάσεις να είναι καθαρές και κρυστάλλινες. Βέβαια, η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει τα τρωτά σημεία των ΠΝΠ. Όπως εξηγεί «ο νομοθέτης των σχετικών ΠΝΠ, επιλέγει να μην παραπέμψει σε αυτή τη διαδικασία για την αντιμετώπιση της απρόβλεπτης και επείγουσας κατάστασης της επιδημιολογικής κρίσης, με την εξαίρεση των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού», που μαζί με τις νοσοκομειακές μονάδες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης. «Αντίθετα επιλέγει την «απευθείας ανάθεση κατά παρέκκλιση της κείμενης εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων», χωρίς οποιαδήποτε παραπομπή στις διατάξεις του ν. 4412/2016 περί απευθείας ανάθεσης (άρθρα 118 & 328) και χωρίς περαιτέρω εξειδίκευση της διαδικασίας αυτής, πλην – στις περισσότερες περιπτώσεις – της υποχρέωσης ανάρτησης πρόσκλησης υποβολής προσφορών στην ιστοσελίδα της αναθέτουσας αρχής και της χρήσης ως κριτηρίου ανάθεσης αποκλειστικά της χαμηλότερης τιμής ή «χαμηλότερης προσφοράς», επισημαίνει η ΕΑΑΔΗΣΥ.
Σύγχυση με τις ΠΝΠ
Παράλληλα, η ΕΑΑΔΗΣΥ εντοπίζει ότι «από τις διατάξεις των ΠΝΠ μπορεί να προκληθεί σύγχυση σχετικά με το ποιες είναι οι διατάξεις στις οποίες εισάγεται η παρέκκλιση από κάθε σχετική διάταξη της κείμενης εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων ή η παρέκκλιση από τις κείμενες εθνικές διατάξεις». Επίσης, η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει ότι έχει προκύψει σύγχυση για το ποιες συμβάσεις πρέπει να παραπέμπονται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο ως την νομιμότητα της δαπάνης, ποιες πρέπει να αναρτώνται στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ και για ποιες απαιτείται η εκπλήρωση της υποχρέωσης για ονομαστικοποίησης των μετοχών σε συμβάσεις άνω του 1 εκατ. ευρώ.
«Καμία παρέκκλιση δεν νομιμοποιείται!»
Τέλος, η ΕΑΑΔΗΣΥ υποστηρίζει ότι «στις διατάξεις των Π.Ν.Π., δεν μπορούν να εισάγονται παρεκκλίσεις, ακόμη και εάν πρόκειται για συμβάσεις κάτω των ενωσιακών ορίων, ακόμη και στο πλαίσιο των εξαιρετικών περιστάσεων της παρούσας υγειονομικής κρίσης, οι οποίες να αφίστανται, κατά το δυνατόν, από τις γενικές αρχές που διέπουν τη σύναψη των δημοσίων συμβάσεων, όπως την αρχή της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης, της απαγόρευσης των διακρίσεων κ.λπ., ήτοι τις θεμελιώδεις αρχές του ενωσιακού δικαίου».
Δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας “Η ΑΥΓΗ”
Discussion about this post