Παραβίαση της ευρωπαϊκής και ελληνικής νομοθεσίας για την προστασία της παράκτιας ζώνης με εμπέδωση του τεμαχισμού της σε διακριτές ζώνες και ταυτόχρονη ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας εις βάρος του παραθαλάσσιου περιβάλλοντος εντοπίζει ο Συνήγορος του Πολίτη στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας για τους «όρους αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές».
Το νομοσχέδιο αναμένεται να εισαχθεί στην Ολομέλεια της Βουλής τις επόμενες ημέρες προκαλώντας, όμως, έντονες αντιδράσεις για την υποβαθμισμένη προστασία του παραθαλάσσιου περιβάλλοντος και την επέκταση της εμπορικής δραστηριότητας επί του δημοσίου χώρου του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού με διαφορετικές δυνατότητες χρήσης, παρεμβάσεις στο ιδιοκτησιακό καθεστώς που «δεν συνάδουν με την συνολική αντιμετώπιση του παραθαλάσσιου οικοσυστήματος», όπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ).
Μπορεί η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών να έχει ξεχάσει το λεγόμενο «κίνημα της πετσέτας», που το καλοκαίρι του 2023 έκανε την εμφάνισή του στην Πάρο και άλλες παραθαλάσσιες περιοχές ζητώντας περισσότερο δημόσιο χώρο στις παραλίες, που ήταν κατειλημμένες από ξαπλώστρες και ομπρελοκαθίσματα, αλλά ο Συνήγορος του Πολίτη έρχεται να μεταφέρει τις καταγγελίες που έχει παραλάβει από τους πολίτες σχετικά με την καταπάτηση του δημόσιου παράκτιου χώρου και τις σχετικές παραβιάσεις που έχουν εντοπιστεί.
«Η παράκτια ζώνη χρήζει συνολικής προστασίας!»
Στο υπόμνημα που κατέθεσε την Βουλή, ο ΣτΠ σχετικά με το νομοσχέδιο για την αξιοποίηση των παραθαλάσσιων περιοχών επισημαίνει ότι ο νομοθέτης πρέπει να ενσωματώσει την οπτική «για την ουσιαστική προάσπιση της περιβαλλοντικής αξίας της παράκτιας ζώνης». «Η παράκτια ζώνη πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ενιαίο ευπαθές οικοσύστημα, που χρήζει συνολικής προστασίας», τονίζει ο ΣτΠ επικαλούμενος την Οδηγία 2014/89/ΕΚ και του άρθρου 3 του Ν. 4546/2018 σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο για το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.
Θα προστατευτούν οι παραλίες και φέτος;
Θετικά αξιολογεί ο ΣτΠ ότι η διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος του παραχωρούμενου χώρου «εντάσσεται πλέον στις υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου», αλλά η Ανεξάρτητη Αρχή υπενθυμίζει ότι «σε πολλές περιπτώσεις οι παραχωρησιούχοι προέβαιναν σε παράνομες παρεμβάσεις». Αναφέρεται, μάλιστα, στις περιπτώσεις καταστροφής της ποσειδωνίας από επιχείρηση που δραστηριοποιείτο σε παράκτια περιοχή, καθώς και παρεμβάσεις λείανσης των βράχων στην Ρόδο για να τοποθετηθούν τραπεζοκαθίσματα.
Η «απάτητη παραλία»
Σύγχυση προκαλεί η εισαγωγή της έννοιας της «απάτητης παραλίας», που φαίνεται να αφορά μόνον την ζώνη του αιγιαλού. Ο ΣτΠ προτείνει ότι στο νομοσχέδιο πρέπει να αποτυπώνεται εμφατικά «η νομική προστασία της παράκτιας ζώνης ως ενιαίο οικοσύστημα», καθώς είναι «εμπεδωμένη» η πρακτική του «τεμαχισμού» αυτής «σε διακριτές ζώνες (αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού) με διαφορετικές δυνατότητες χρήσης, επιτρεπόμενες παρεμβάσεις, ιδιοκτησιακό καθεστώς κλπ δεν συνάδει με τη συνολική αντιμετώπιση του παραθαλάσσιου οικοσυστήματος». «Η παραχώρηση του παλαιού αιγιαλού (ο οποίος αποτελεί ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και μπορεί να διατεθεί προς εκμετάλλευση) σταδιακά οδηγεί σε υποβάθμιση και των όμορων ζωνών (αιγιαλός και παραλία) και η μία αλληλεπιδρά με την άλλη», υπογραμμίζει ο ΣτΠ.
Δίοδος στον αιγιαλό
Αναφορικά με την παροχή διόδου από δημόσια οδό μέσω ιδιοκτησιών προς τον αιγιαλό, ο ΣτΠ επισημαίνει ότι «η νόμιμη ή όχι ύπαρξη μια οδού δεν πρέπει να συνδέεται με την ακώλυτη και ασφαλή πρόσβαση προς αυτή». Γιαυτό, προτείνει να επαναληφθεί η ήδη ισχύουσα πολεοδομική ρύθμιση του άρθρου 2 του ΠΔ 236/1984 με την υποχρέωση παροχής ικανού διόδου προς την ακτή ανά 300 μέτρα.
Η παραλία των ξενοδοχείων
Σοβαρές αντιρρήσεις εκφράζει ο ΣτΠ σχετικά με την δυνατότητα παραχώρησης μεγαλύτερης της επιφάνειας των 500 τμ (με την προϋπόθεση να μην γίνεται υπέρβαση του ποσοστού 50% του συνολικού εμβαδού ή μήκους του παράκτιου μετώπου) σε όμορες επιχειρήσεις που αποτελούν σύνθετο τουριστικό κατάλυμα.
Ο ΣτΠ επισημαίνει ότι «ήδη τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα απολαμβάνουν της δυνατότητας να οικοδομήσουν σε απόσταση 30 μ. από τον αιγιαλό». Ως εκ τούτου, «η δυνατότητα ολοένα και περισσότερων επιχειρήσεων διαφόρων μορφών να οικοδομούν σε μικρή απόσταση από τον αιγιαλό αλλά και να έχουν μεγαλύτερο ποσοστό παραχωρούμενης επιφάνειας ζώνης αιγιαλού – παραλίας φαίνεται να εντάσσεται σε μια μέριμνα ενίσχυσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας στις παράκτιες περιοχές και όχι στην προστασία του οικοσυστήματος αυτών και της κοινοχρησίας τους», υπογραμμίζει ο ΣτΠ. Υπογραμμίζει, μάλιστα, ότι η σχετική διάταξη στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας «δεν λαμβάνει υπόψη την σύναψη του πρωτοκόλλου της Βαρκελώνης (2010/631/ΕΕ) για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου, που υπέγραψε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά όχι η Ελλάδα!».
Το μπαλάκι των αρμοδιοτήτων στους Δήμους
Για την δε εμπλοκή των Δήμων στην καταγραφή τυχόν αυθαίρετων κατασκευών και παραβάσεων – υπερβάσεων των όρων παραχώρησης του αιγιαλού – παραλίας, αρμοδιότητα που μέχρι τώρα ανήκε αποκλειστικά στις Κτηματικές Υπηρεσίας, εγείρει ζητήματα στο συνολικό ζήτημα αρμοδιοτήτων. «Η εισαγωγή μιας μεμονωμένης αρμοδιότητας των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού σε νόμο πρωτοβουλίας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ενδεχομένως να μην αποτελεί την καλύτερη νομοτεχνική λύση», αναφέρει ο ΣτΠ. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο «οι Δήμοι δεν εμπλέκονται πλέον στη διαδικασία των παραχωρήσεων σε ιδιώτες/επιχειρηματίες τμημάτων του αιγιαλού – παραλίας, η οποία θα διενεργείται κεντρικά και ηλεκτρονικά». «Γεννάται λοιπόν το εύλογο ερώτημα κατά πόσο θα είναι διατεθειμένοι να διαθέσουν προσωπικό τους (το οποίο εξάλλου δεν διαθέτουν σε επάρκεια καθώς η υποστελέχωση των Δήμων αποτελεί ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα) για την πλαισίωση μιας διαδικασίας από την οποία πλέον χάνουν την πρόσοδο, καθώς διατηρούν ένα ποσοστό 60% επ’αυτής», αναφέρει ο ΣτΠ.
Σημειωτέον ότι ο ΣτΠ στηλιτεύει το γεγονός της υποστελέχωσης τόσο στις Κτηματικές υπηρεσίες, όσο και στους Δήμους και της υπηρεσίες Δόμησης προκειμένου να ασκήσουν με επάρκεια τις αρμοδιότητές τους!
Discussion about this post