Στο ερώτημα πως φτάσαμε να αποκαθηλώνεται ο δημόσιος χαρακτήρας των ανταποδοτικών υπηρεσιών των Δήμων και με συστηματικό τρόπο να διαμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο για εκχώρησή τους στους ιδιώτες, η απάντηση βρίσκεται στην σπουδή της κυβέρνησης προς αυτήν την κατεύθυνση. Και όχι μόνον…
Η διατύπωση του υπουργού Ανάπτυξης, Αδώνιδος Γεωργιάδη στη συνεδρίαση του Οκτωβρίου του 2019 ήταν απολύτως ξεκάθαρη, όταν συζητείτο στην Βουλή το συγκεκριμένο ζήτημα. “Εμείς ψηφιστήκαμε από τον ελληνικό λαό λέγοντας ότι θα κάνουμε μαζικές ιδιωτικοποιήσεις. Δεν έχουμε πει ποτέ για μαζικές κρατικοποιήσεις”, είχε πει ο Άδωνις Γεωργιάδης.
Το χρονικό των ρυθμίσεων
Έτσι, λοιπόν, από το 2019 έως σήμερα έχουν έρθει τρεις διατάξεις που διευκολύνουν την είσοδο των ιδιωτών στις ανταποδοτικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες με δημόσιο χαρακτήρα των ΟΤΑ. Βασικό στοιχείο δεν είναι μόνον η μεθόδευση για την εκχώρηση δημόσιων υπηρεσιών σε ιδιώτες. Είναι και η νομιμοποίηση στη λήψη τέτοιων αποφάσεων από τις δημοτικές αρχές, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να χρησιμοποιεί ως «άλλοθι» την έλλειψη κυβερνησιμότητας εξαιτίας της απλής αναλογικής, που σε αρκετές περιπτώσεις επηρέασε την εκπροσώπηση των πρώτων παρατάξεων στα δημοτικά συμβούλια.
Με ασφαλιστικές δικλείδες
Η πρώτη διάταξη για την είσοδο ιδιωτών στην υπηρεσία καθαριότητας έρχεται από το 2011 (Ν. 3979/2011, άρθρο 61) επί υπουργίας Γιάννη Ραγκούση. Με τη συγκεκριμένη διάταξη δινόταν η δυνατότητα για σύναψη δημόσιων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών καθαριότητας, που περιλαμβάνει την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών, καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων και δημοτικών κτιρίων.
Όμως, στην εν λόγω διάταξη υπήρχαν δυο ασφαλιστικές δικλείδες. Η πρώτη αφορούσε την «αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου», βάσει της οποίας «τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης συγκεκριμένων υπηρεσιών με ίδια μέσα του δήμου και καθορίζονται, ιδίως, το αντικείμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών, η διάρκεια και η περιοχή, εντός της οποίας αυτές παρέχονται». Η δεύτερη δικλείδα αφορούσε στον τρόπο λήψης της απόφασης, καθώς απαιτείτο «απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών» του δημοτικού συμβουλίου.
Από τότε, λίγοι δήμοι έκαναν χρήση αυτή της διάταξης, η οποία είχε καταγγελθεί και από την ΠΟΕ – ΟΤΑ ως «δούρειος ίππος» της ιδιωτικοποίησης. Όμως, οκτώ χρόνια μετά και ενώ είχε μεσολαβήσει η ανάδειξη των αιρετών της αυτοδιοίκησης με την θέσπιση από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ της απλής αναλογικής, τα πράγματα άλλαξαν επί τα χείρω. Η αλλαγή σκυτάλης από τον ΣΥΡΙΖΑ στη Νέα Δημοκρατία έφερε αυτό που ακριβώς είπε ο Άδωνις Γεωργιάδης … Τις ιδιωτικοποιήσεις!
Συρρικνώνοντας τον ρόλο του Δημοτικού Συμβουλίου
Η πρώτη διάταξη για το θέμα, επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας με υπουργό Εσωτερικών τον Τάκη Θεοδωρικάκο, ήρθε να αντικαταστήσει τη διάταξη Ραγκούση (Ν. 3979/2011, άρθρο 61). Έτσι, λοιπόν, αφού είχε προηγηθεί η ενίσχυση της πρώτης παράταξης στην Οικονομική Επιτροπή (Ν. 4623/2019) με την κυβέρνηση της ΝΔ να επικαλείται ως «άλλοθι» την κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ εξαιτίας της απλής αναλογικής, ο υπουργός Εσωτερικών, Τ. Θεοδωρικάκος έκανε ένα βήμα παραπέρα. Εισηγήθηκε ρύθμιση, η οποία και ψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία, και τροποποίησε την διάταξη Ραγκούση (Ν. 3979/2011, άρθρο 61) ως προς την λήψη της απόφασης από το Δημοτικό συμβούλιο.
Με ισχνή … πλειοψηφία
Πρόκειται για το άρθρο 178 του Ν. 4635/2019 που όριζε ότι: «Το δημοτικό συμβούλιο μπορεί, κατά την κρίση του, να αποφασίζει για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (Α΄ 147) για την εκτέλεση συγκεκριμένων υπηρεσιών συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών, καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων και δημοτικών κτιρίων, συντήρησης χώρων πρασίνου και ηλεκτροφωτισμού. Με την απόφαση καθορίζονται ιδίως, το αντικείμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών, η διάρκεια και η περιοχή, εντός της οποίας αυτές παρέχονται».
Να σημειωθεί ότι με το άρθρο 178 συνδυαζόμενο με το άρθρο 177 του ιδίου νόμου διαμορφώνεται μεγαλύτερη ευελιξία ως προς το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, καθώς αναιρείται ο όρος της απαρτίας στις ψηφοφορίες των δημοτικών συμβουλίων. Κι ενώ με βάση τη διάταξη Ραγκούση η ψηφοφορία για το ζήτημα ανάθεσης σε ιδιώτη απαιτούσε απόλυτη πλειοψηφία, με τη νέα διάταξη γίνεται με την συμμετοχή των παρόντων.
Από το δημοτικό συμβούλιο στην Οικονομική Επιτροπή
Κι ενώ θα περίμενε κάποιος η απόφαση της ανάθεσης σε ιδιώτη για την καθαριότητα, την συντήρησης πρασίνου, τον ηλεκτροφωτισμό να παρέμενε στο δημοτικό συμβούλιο, με νέα διάταξη ο Τ. Θεοδωρικάκος την μετέφερε στην Οικονομική Επιτροπή, όπου η διοικούσα παράταξη έχει την συντριπτική πλειοψηφία στην εκπροσώπηση.
Ακολούθησε, λοιπόν, το άρθρο 117 του Ν. 4674/2020, που φέρει τον τίτλο «Ρύθμιση αρμοδιοτήτων Οικονομικής Επιτροπής». Με αυτόν τον τρόπο, ο Τ. Θεοδωρικάκος όρισε ότι: «Η οικονομική επιτροπή, μπορεί κατά την κρίση της, να αποφασίζει για τη σύναψη και ανάθεση δημόσιας σύμβασης, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4412/2016 (Α΄ 147) για την εκτέλεση συγκεκριμένων υπηρεσιών συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών, καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων και δημοτικών κτιρίων, καθώς και συντήρησης χώρων πρασίνου και ηλεκτροφωτισμού, εφόσον οι σχετικές πιστώσεις είναι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό. Με την ως άνω απόφαση της οικονομικής επιτροπής καθορίζονται ιδίως το αντικείμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών, η διάρκεια και η περιοχή, εντός της οποίας αυτές παρέχονται».
Ιδιώτες στον πυρήνα των ΟΤΑ
Πρόκειται για την πρώτη διάταξη που παρακάμπτει για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα το δημοτικό συμβούλιο και ταυτόχρονα δίνει υπερεξουσίες στην Οικονομική Επιτροπή να αποφασίζει για δημόσιες συμβάσεις και να τις συνάπτει με ιδιώτες τόσο για την ανταποδοτική υπηρεσία της καθαριότητας, όσο και για την συντήρηση του πρασίνου, η οποία, όμως, δεν χρηματοδοτείται από τα ανταποδοτικά τέλη, αλλά από την τακτική χρηματοδότηση των δήμων. Οπότε, πρόκειται για ανάθεση της συντήρησης σε ιδιώτες, που συνιστά εισχώρηση τους σε βασικές λειτουργίες των δήμων.
Εκ των υστέρων νομιμοποίηση
Κάπως, έτσι, φτάσαμε στο σήμερα, όπου ο νέος υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης στο νομοσχέδιο για το «Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου στο Δημόσιο Τομέα» συνεχίζει στο ίδιο πνεύμα την διάταξη Θεοδωρικάκου. Έτσι, πλέον η Οικονομική Επιτροπή δεν θα αποφασίζει μόνον για την σύναψη σύμβασης με ιδιώτη για την αποκομιδή απορριμμάτων κλπ, αλλά και για την ταφή και ανακομιδή νεκρών. Ταυτόχρονα, με τη νέα διάταξη, που αναμένεται να ψηφιστεί, γίνεται αναδρομική νομιμοποίηση των υφιστάμενων συμβάσεων των Δήμων. Συγκεκριμένα, στη νέα διάταξη αναφέρεται ότι: «Συμβάσεις που έχουν καταρτισθεί από Δήμους, μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, οι οποίες έχουν ανατεθεί σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου για την καθαριότητα κοινόχρηστων χώρων και αποκομιδή και διαχείριση αποβλήτων, θεωρούνται νόμιμες μέχρι τη λήξη τους».
Discussion about this post