Πόσες φορές θυμάστε ο εργοδότης ή ο προϊστάμενος σας να σας λέει: «Δεν θα μου πεις εσύ πότε θα σχολάσεις!». Πόσες φορές έχετε ακούσει τον εργοδότη σας ή τον προϊστάμενο σας να σας λέει με ύφος όλο νόημα: «Ωραίο το κολάν σου σήμερα…». Πόσες φορές ο εργοδότης ή ο προϊστάμενος σας να σας καλεί για να σας δείξει κάτι… που δεν πρέπει να το μάθουν οι άλλοι συνάδελφοί σας και καταλήγετε σε έναν καλά φυλαγμένο χώρο της επιχείρησης που δεν σας επιτρέπει να φύγετε αμέσως; Πόσες φορές έχετε ακούσει τον εργοδότη ή τον προϊστάμενός σας να σας απευθύνεται με ύφος: «Τι είναι αυτό το σκουπίδι που μου παρέδωσες;» και να τσαλακώνει το χαρτιά και να σας τα πετάει στο πρόσωπο;
Αυτές και πολλές άλλες περιπτώσεις βίας βρέθηκαν επί τάπητος στην διαδικτυακή συζήτηση με θέμα: «Δικαίωμα στην Εργασία Χωρίς Βία & Παρενόχληση», που διοργάνωσαν η ΕΜΕΙΣ/ΑΡΚΙ της ΓΣΕΕ και η Ενωτική Αγωνιστική Εκ – Κίνηση της ΑΔΕΔΥ. Με περισσότερες από 20 παρεμβάσεις συνδικαλιστών και εργαζόμενων ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, νομικών, στελεχών του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας και του Συνηγόρου του Πολίτη ξετυλίχθηκε το κουβάρι της βίας στον εργασιακό χώρο. Αλλά η συζήτηση δεν έμεινε στις διαπιστώσεις. Έκανε ένα βήμα παραπέρα και έφτασε στις λύσεις είτε θεσμικού είτε νομικού χαρακτήρα …
Μαρτυρίες βίας στον εργασιακό χώρο
Οι μαρτυρίες βίας στον εργασιακό χώρο έρχονται για να μας υποδείξουν ότι η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων είναι μπροστά μας και πως απαιτείται συλλογική αντιμετώπιση, γιατί διαφορετικά οι εργαζόμενοι συνθλίβονται.. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία της 22χρονη Μαρίας από τον χώρο της εστίασης.
«Τα τελευταία τρία χρόνια δουλεύω στον χώρο του επισιτισμού. Τα περιστατικά βίας και κακομεταχείρισης δεν λείπουν… Έχω αλλάξει αρκετές δουλειές γιατί τα περιστατικά βίας δεν με αφήνουν να ανταπεξέλθω για διάστημα μεγαλύτερο των πέντε μηνών στον ίδιο εργοδότη», λέει η 22χρονη Μαρία. «Όταν συμβαίνουν τέτοια περιστατικά δυστυχώς κανείς δεν μιλάει γιατί υπάρχει ο φόβος περιθωριοποίησης στον χώρο εργασίας ή και της απόλυσης. Και ο κίνδυνος της ανεργίας είναι πάντα μπροστά μας», συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι αυτό είναι ένα από τα προβλήματα του κλάδου που υπήρχαν και πριν τον κορωνοΐο.
Η ίδια αφηγείται περιπτώσεις απολύσεων γυναικών – μητέρων, άρνηση του εργοδότη να πληρώσει επί δυο μήνες το προσωπικό, παρότι το υποχρεώνει να εργάζεται 10 ώρες καθημερινά και οι εισπράξεις του δεν δικαιολογούσαν αυτή την συμπεριφορά. Ενώ σε περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης το πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα!
Διάχυτες σεξιστικές συμπεριφορές
«Στην επιχείρηση που δούλευα ο εργοδότης απευθυνόταν στις σερβιτόρες με σεξουαλικού περιεχομένου σχόλια τύπου: ‘Ωραίο το κολάν σου σήμερα Ελένη μου’… Ή στρίμωχνε τις κοπέλες στην κουζίνα», λέει η Μαρία. «Αποχώρησα από την επιχείρηση γιατί δεν άντεχα την σεξιστική συμπεριφορά προς τις συναδέλφους μου. Όταν απευθυνόταν με σεξιστικά σχόλια σε εμένα, δεν απαντούσα!» συνεχίζει προσθέτοντας: «Δεν έκανα ‘χαχαχα χουχουχου’, όπως έκαναν άλλες κοπέλες», λέει σε κατηγορηματικό τόνο η Μαρία προσθέτοντας: «Δεν θέλω να τις μειώσω, αλλά συνήθως αυτά τα σχόλια τα περισσότερα κορίτσια δεν τα εκλαμβάνουν ως σεξιστικά σχόλια και τα θεωρούν ως πλάκα. Αλλά δεν είναι πλάκα».
«Εγώ έγινα κυνική στην δουλειά και δεν απαντούσα σε κανένα σχόλιό του γιατί αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να ανταπεξέλθω», συνεχίζει με κάθετο ύφος. Εξηγεί, πάντως, ότι «σε περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης κανείς δεν πρόκειται να μιλήσει και κανείς δεν θα σε πάρει στα σοβαρά και εάν χρειαστεί να το αποδείξεις ίσως αυτό γίνεται μόνον με υλικό από τις κάμερες ή εάν κάποιοι το έχουν δει».
Ο τραχύς δρόμος προς την δικαίωση
Κι αν η σεξουαλική παρενόχληση αποδεικνύεται … Πως μπορεί κάποιος εργαζόμενος να το αποδείξει; Μόνον με αποδεικτικά στοιχεία.. Και που μπορεί να προσφύγει; Είτε στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, είτε στον Συνήγορο του Πολίτη, είτε στα συνδικάτα. Είναι τραχύς ο δρόμος και δυστυχώς πολλά από τα θύματα επιλέγουν να σιωπήσουν. «Είναι τραχύς ο δρόμος, αλλά μπορεί να υπάρξει δικαίωση» διαβεβαιώνουν τόσο τα στελέχη του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, του Συνηγόρου του Πολίτη, όσο και οι νομικοί. Μόνο που το θύμα πρέπει να συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία, ώστε είτε να επιβληθούν διοικητικές κυρώσεις στον εργοδότη από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, είτε το θύμα να δικαιωθεί δικαστικά.
Το mobbing
Κι αν ο δρόμος για την απόδειξη της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι τραχύς, ακόμη πιο τραχύς είναι ο δρόμος απόδειξης του mobbing, δηλαδή της ψυχολογικής τρομοκρατίας που υφίσταται ο εργαζόμενος από τον εργοδότη του ή υψηλότερο στέλεχος στην ιεραρχία από αυτόν. Όπως εξηγεί η νομικός, Νατάσα Πατερέλη «το mobbing είναι το εργασιακό bulling. Είναι η υβριστική συμπεριφορά εντός ή εκτός της επιχείρησης, που συνιστά ηθική και ψυχολογική παρενόχληση στην εργασία». «Είναι μικρές δόσεις βίας και δεν μπορεί ο εργαζόμενος να εντοπιστεί αμέσως γιατί αυτή η βία είναι πολύ μικρή και δεν είναι τόσο καταστροφική», διευκρινίζει προσθέτοντας: «Όταν όμως αυτές οι μικρές δόσεις βίας συσσωρευτούν, μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στο θύμα».
Mobbing και διευθυντικό δικαίωμα
Ως περιστατικά mobbing περιγράφονται η στέρηση καθηκόντων, τα καψώνια, η ανάθεση καθηκόντων στον εργαζόμενο παρότι είναι εις γνώσιν του εργοδότη ότι ο εργαζόμενους δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτά. «Συχνά το mobbing συγχέεται με το διευθυντικό δικαίωμα», επισημαίνει η Νατάσα Πατερέλη κι αυτό γιατί «λόγω της συνεχούς καταστρατήγησης των εργασιακών δικαιωμάτων το mobbing που προέρχεται από το διευθυντικό δικαίωμα καθίσταται δυσδιάκριτο». Όμως, όπως εξηγεί: «Mobbing είναι το να προσπαθήσει ο εργοδότης ή ο προϊστάμενος να σου δημιουργήσει στρες και αίσθημα ανικανότητας ώστε να χάσεις την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό σου». «Το mobbing μπορεί να μην είναι ασθένεια, αλλά είναι πηγή ψυχικών και σωματικών νοσημάτων», διευκρινίζει και υπογραμμίζει: «Το mobbing είναι ένας τρόπος ο εργοδότης να οδηγήσει σε οικειοθελή αποχώρηση, σε παραίτηση».
Πως αντιμετωπίζεται το mobbing;
H Νατάσα Πατερέλη τονίζει ότι «τα στελέχη του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας έχουν την εμπειρία να ελέγξουν το mobbing». Ως εκ τούτου, ο εργαζόμενος που υφίσταται mobbing μπορεί να προσφύγει στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας ή στον Συνήγορο του Πολίτη προκειμένου να καταγγείλει την συμπεριφορά του εργοδότη του. Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος επιθυμεί να ακολουθήσει την δικαστική οδό, «μπορεί να υποβάλει μήνυση είτε για παραβίαση της αρχής ίσης μεταχείρισης και μέσα από αυτό θα μπορέσουν να στοιχειοθετηθούν και άλλα αδικήματα του κοινού ποινικού κώδικα (βλ. εξύβριση, συκοφαντική δυσφήμηση, εκβίαση) ή ακόμη να ασκήσει και αγωγή για την πρόκληση ηθικής και υλικής βλάβης ή και να ζητήσει αποζημίωση λόγω βλαπτικής μεταβολής των συνθηκών εργασίας», εξηγεί η Νατάσα Πατερέλη.
Τι συστήνει ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας;
Βέβαια, επειδή ο όρος «mobbing» δεν είναι θεσμικά κατοχυρωμένος, αυτό που απαιτείται είναι η ενσωμάτωση της Σύμβασης C – 190 του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας και της συνακόλουθης Σύστασης 206 για την αντιμετώπιση της βίας και της κακομεταχείρισης στον εργασιακό χώρο. Όπως ανέπτυξε στο πλαίσιο της συζήτησης η Αναστασία Φραντζεσκάκη, συνδικαλίστρια και μέλος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Λιμένων Ελλάδας, και τα δύο κείμενα «αναγνωρίζουν πως το δικαίωμα στην εργασία χωρίς βία και κακοποίηση είναι ανθρώπινο δικαίωμα και επισημαίνουν ότι η έμφυλη βία και η κακοποίηση συνιστούν ξεχωριστή κατηγορία».
«Και στα δυο κείμενα γίνεται επαρκής καταγραφή των συνεπειών από την ύπαρξη φαινομένων βίας και παρενόχλησης τα οποία στερούν την ίση πρόσβαση στην εργασία», επισήμανε η Αναστασία Φραντζεσκάκη σημειώνοντας πως τα κείμενα αυτά περιλαμβάνουν εξειδικευμένα μέτρα για την «δημιουργία μίας εργασιακής κουλτούρας που θα βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό». Και συνεπώς « γεννάται η υποχρέωση να αναπτυχθεί ένα περιβάλλον μηδενικής ανοχής στη βία και στην κακοποίηση και με αυτό τον τρόπο θα αποτραπούν ανάλογες συμπεριφορές και πρακτικές», υπογράμμισε η Αναστασία Φραντζεσκάκη.
Discussion about this post