Με δεδομένο το χάσμα που υπάρχει στην χρηματοδότηση της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα για τους ΟΤΑ η έκθεση Πισσαρίδη προτείνει την φορολογική αποκέντρωση, χωρίς, όμως, να προσδιορίζει εάν η τακτική επιχορήγηση από το κράτος θα διατηρηθεί στα ήδη περιορισμένα επίπεδα. Αποφεύγοντας τους ακριβείς υπολογισμούς, η έκθεση Πισσαρίδη εκτιμά ότι εφ’ όσον η χρηματοδότηση των ΟΤΑ με παράλληλη είσπραξη του ΕΝΦΙΑ θα είναι ενισχυμένη, τότε θα μπορέσουν οι ΟΤΑ να αναλάβουν περισσότερες αρμοδιότητες που σχετίζονται με τις κτηριακές υποδομές των σχολείων ή την λειτουργία των νοσοκομείων.
Συγκεκριμένα, η έκθεση Πισσαρίδη προτείνει την «σταδιακή μεταφορά του ΕΝΦΙΑ σε τοπικό επίπεδο, με αντίστοιχη προσαρμογή των μεταβιβάσεων από την κεντρική κυβέρνηση προς τους ΟΤΑ, και κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου για τους ιδιώτες». Να σημειωθεί ότι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι συντίθενται από αναλογία απόδοσης κρατικών φόρων από το κεντρικό κράτος προς την Αυτοδιοίκηση. Συγκεκριμένα, με βάση τον «Καλλικράτη» οι δήμοι λαμβάνουν το 20% των ετήσιων εισπράξεων του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων, το 12% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του ΦΠΑ και το 50% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Αντίστοιχα, οι περιφέρειες εισπράττουν το 2,4% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων και το 4% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του ΦΠΑ.
Οι προσυμφωνημένες μεταβιβάσεις
Η αναφορά στην έκθεση Πισσαρίδη για «αντίστοιχη προσαρμογή των μεταβιβάσεων από την κεντρική κυβέρνηση προς τους ΟΤΑ» εξηγείται ως εξής: «Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι το ύψος των μεταβιβάσεις δεν καθορίζεται από κάποιες προσυμφωνημένες παραμέτρους, αλλά από τις εκάστοτε ανάγκες και πολιτικές συνθήκες». Αυτό μπορεί φαινομενικά να είναι μια επαρκής εξήγηση, η οποία όμως ανατρέπεται από το γεγονός ότι πλέον μερίδιο από φόρους νομικών και φυσικών προσώπων δεν θα αποδίδονται στους ΟΤΑ ως τακτική επιχορήγηση.
Κι αν το επιχείρημα για απόδοση του ΕΝΦΙΑ στην αυτοδιοίκηση φαίνεται ένα επαρκές ποσόν της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ, δεν εξασφαλίζεται ότι η απόδοση αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ που σχετίζονται με την πλήρη διαχείριση όχι μόνον των σχολικών μονάδων, αλλά και των δομών υγείας μπορεί να καλυφθεί από αυτό τον ποσόν.
Η έκθεση Πισσαρίδη θίγει και το ζήτημα των κριτηρίων κατανομής της τακτικής επιχορήγησης με βάση «τον πληθυσμό και το εισόδημα». Όμως αυτά τα κριτήρια είναι ήδη θεσμοθετημένα μέσω του προγράμματος «Κλεισθένης» και βρίσκονται αποτυπωμένα στο νόμο 4555/2018, όπου εκεί περιλαμβάνονται πολύ περισσότερα κριτήρια απ’ αυτά που αναφέρονται στην έκθεση Πισσαρίδη και σκοπός του νομοθέτη ήταν η προστασία και η ενίσχυση των μικρών, ορεινών και νησιωτικών δήμων.
Αρκεί ο ΕΝΦΙΑ;
Πάντως, η έκθεση Πισσαρίδη κάνει αναφορά στην φορολογική αποκέντρωση θέτοντας ως μόνο όρο την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ με τον ισχυρισμό ότι: «ο Δήμος θα μπορεί να λαμβάνει ένα σταθερό ποσοστό των εσόδων από τη φορολογία των ακινήτων που βρίσκονται στην επικράτειά του. Αυτό θα βελτιώσει την χρηστή διαχείριση, καθώς ο δήμος δεν θα μπορεί να επιρρίψει εύκολα ευθύνες στην κεντρική διοίκηση για ελλιπή χρηματοδότηση και δεν θα μπορεί να ζητάει περισσότερους πόρους από την κεντρική διοίκηση αν δεν διαχειρίζεται καλά αυτούς που λαμβάνει. Θα είναι επίσης ευκολότερο να συγκριθούν διαφορετικοί δήμοι ως προς την αποτελεσματικότητα τους. Αντίστοιχες παρατηρήσεις ισχύουν για τις Περιφέρειες».
Επειδή για το ζήτημα της μεταβίβασης του ΕΝΦΙΑ στην Αυτοδιοίκηση έχει γίνει μεγάλη συζήτηση, καθώς τίθεται ως απαράβατος όρος αναδιανομή από τους πλούσιους στους φτωχότερους δήμους, η έκθεση Πισσαρίδη κάνει ρητή αναφορά σε αυτή την προϋπόθεση. «Ο ρόλος της κεντρικής διοίκησης στο σύστημα αυτό είναι να ασκεί γενική εποπτεία ως προς την διαχείριση των πόρων, και να αναδιανέμει πόρους από τους πλουσιότερους προς τους φτωχότερους δήμους και περιφέρειες», αναφέρεται στην έκθεση Πισσαρίδη.
Εποπτεία και αποτελεσματικότητα
Στον ρόλο της γενικής εποπτείας του κράτους ως προς την διαχείριση των πόρων της αυτοδιοίκησης που θα προέρχονται από τον ΕΝΦΙΑ, η έκθεση Πισσαρίδη μαζί με τον όρο της «νομιμότητας», εισάγει και τον όρο της «αποτελεσματικότητας». «Θα πρέπει να εξετάζεται και η αποτελεσματικότητα, δηλαδή αν η χρήση των πόρων έχει ουσιαστικά αποτελέσματα στην πράξη», αναφέρεται σχετικά.
Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση Πισσαρίδη υποστηρίζει ότι εφ’ όσον γίνουν αυτές «οι θεσμικές αλλαγές θα καταστεί δυνατό να δοθούν περισσότερες αρμοδιότητες και πόροι στην τοπική αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα». Έτσι, «για παράδειγμα, οι δήμοι ή οι περιφέρειες θα μπορούν να έχουν τη συνολική ευθύνη για τη διαχείριση των σχολείων που βρίσκονται στην επικράτειά τους, συμπεριλαμβανομένης και της πλήρωσης των θέσεων σε αυτά», αναφέρεται στην ίδια έκθεση, «όπως και η διαχείριση του κύριου και βοηθητικού προσωπικού των σχολικών μονάδων, με διασφάλιση των εργασιακών τους σχέσεων».
Παράλληλα, η έκθεση Πισσαρίδη αναφέρει ότι: «Στο πλαίσιο αυτό, χρειάζονται επανεξέταση και οι σημερινές διαδικασίες κατανομής της κρατικής χρηματοδότησης στις σχολικές μονάδες, ώστε να συνδεθούν με την επίτευξη εκπαιδευτικών στόχων».
Στις σκέψεις που εκτίθενται στην έκθεση Πισσαρίδη είναι να περάσει στην Αυτοδιοίκηση και η αρμοδιότητα του χωρικού σχεδιασμού, λόγω εγγύτητας των ΟΤΑ, την ίδια ώρα που «ο ρόλος της κεντρικής διοίκησης στο σύστημα αυτό καθίσταται περισσότερο επιτελικός». Τέλος, στην έκθεση Πισσαρίδη εισάγεται εκ νέου η έννοια της μητροπολιτικότητας. «Η διοικητική αποκέντρωση μπορεί να συνοδευτεί από τη δημιουργία μητροπολιτικών δήμων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ώστε τα σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μεγάλες αυτές όλες να εξετάζονται στο επίπεδο ολόκληρης της πόλης παρά σε αυτό των πολλών μικρότερων δήμων, όπως τώρα», αναφέρεται.
Print
Discussion about this post